Cây thổ phục linh hay còn được gọi là cây khúc khắc được sử dụng trong nhiều bài thuốc dân gian chữa bệnh gout, xương khớp, bệnh ngoài da,... Vậy cây thổ phục linh là cây gì? Tác dụng của cây thổ phục linh là gì? Cùng tìm hiểu bài viết dưới đây.
1. Mô tả cây thổ phục linh (cây khúc khắc)
Cây thổ phục linh có tên khoa học là Smilax glabra Roxb., Smilacaceae (họ Kim Cang).
Nó còn được gọi với tên khác như cây khúc khắc, cây kim cang, dây khum, hồng thổ linh, sơn trư phấn, sơn kỳ lương, linh phạn đoàn, mọi hoi đòi (theo dân tộc Dao) và tơ phớt (theo dân tộc Kho).
1.1. Cây thổ phục linh là cây gì?
Cây thổ phục linh là loài thực vật sống lâu năm, thuộc cây thân leo mềm hoặc bò trên mặt đất. Thân cây có thể dài đến 10 mét với nhiều tua cuốn và các nhánh không gai.
Cây có phần rễ cứng cáp, hình trụ dẹt, kích thước không đều. Bên ngoài của thân có màu nâu vàng, lồi lõm gồm rễ và chồi con mọc ra. Vỏ rễ còn có các vẩy nến sót lại và vân nứt không đều.
Lá cây thổ phục linh thường mọc so le, dài khoảng 5 - 10 cm, màu xanh và có 3 gân chính. Phiến lá có hình bầu dục thuôn, đầu nhọn và kèm theo tua cuốn do hai lá kèm biến đổi. Mặt trên của lá có màu đậm và bóng hơn so với mặt dưới.
Hoa dạng cụm hay tán nhỏ, 20 - 30 hoa nhỏ và có màu hồng, một số hoa điểm màu chấm đỏ. Hoa đực và hoa cái đều mọc ở kẽ lé nối với thân bởi cuống hoa dài. Bầu hoa hình cầu, nhị không cuống và bao phấn thuôn.
Quả hình tròn và nhỏ, mọc thành chùm, kích thước khoảng 8 - 10mm. Khi còn no có màu xanh và chuyển sang màu tím, đỏ và lúc chín hẳn sẽ có màu đen. Mỗi quả có 2 - 4 hạt, hình trứng.
Hoa của cây thổ phục linh thường nở vào giữa năm, khoảng tháng 5 - 6 và ra quả vào mùa tháng 7 - 10 hằng năm.
1.2. Bộ phận dùng
Người ta thường sử dụng thân rễ (một số gọi là củ thổ phục linh hoặc củ khúc khắc) dùng làm thuốc.
1.3. Cây thổ phục linh mọc ở đâu?
Theo các tài liệu, cây thổ phục linh được phân bố chủ yếu ở các khu vực có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới tại khu vực Châu Á, đặc biệt khu vực Đông Nam Á như Trung Quốc, Ấn Độ, Đài Loan, Philippin, Thái LAn, Lào, Myanmar,...
Tại Việt NAm, cây được phân bố tại các nương rẫy, đồi núi, rừng thưa, thung lũng thuộc cả 3 miền như Nghệ An, Lạng Sơn, Ninh Bình, Khánh Hòa, Lâm Đồng,...
1.4. Thu hái, sơ chế và bảo quản
Phần rễ của thổ phục linh có thể được thu hoạch quanh năm nhưng để thu được dược liệu có dược tính tốt nhất.
Phần củ sau khi thu hoạch được đem rửa sạch, loại bỏ rễ con và tạp chất. Sau đó, phần củ được chế biến theo cách như sau:
- Sử dụng nguyên củ đem phơi hoặc sấy khô
- Ngâm nóng củ trong vài phút, thái lát rồi phơi khô
- Ủ củ trong 3 ngày rồi thái lát mỏng, sau đó đem phơi ngoài nắng to hoặc sấy cho thật khô.
Vị thuốc thổ phục linh có thể có màu nâu đỏ nhạt, dai và khó bẻ gãy. Ngoài ra, nó có chứa nhiều điểm sáng nhỏ hay các bó mạch điểm.
Sau khi được chế biến được bảo quản trong hũ, đậy kín hoặc cho vào túi nilon và để nơi khô ráo thoáng mát sẽ bảo quản được lâu và không bị ẩm mốc.
1.5. Thành phần hóa học
Theo các tài liệu cho biết thổ phục linh có thành phần hóa học khá phong phú và đa dạng với nhiều hợp chất mang giá trị cao như:
- Trong lá và ngọn non có chứa nước, protein, glucid, xơ, tro, caroten và vitamin C
- Trong thân rễ có chứa tinh bột, sitosterol, stigmasterol, smilax saponin, tigogenin, β-sitosterol, tanin, chất nhựa và tinh dầu.
2. Thổ phục linh có tác dụng gì?
Thổ phục linh có chứa nhiều thành phần có giá trị cao và mang lại các tác dụng tuyệt vời. Tác dụng của loài cây này được chứng minh trong y học cổ truyền và y học hiện đại.
2.1. Công dụng của thổ phục linh theo Đông y
Theo Đông y, vị thuốc thổ phục linh có vị ngọt, nhạt, hơi chát, tính bình và quy vào các kinh Can, Vị. Nó có tác dụng khử phong thấp, lợi gân cốt, chữa đau xương khớp, lợi tiểu, kiện tỳ vị. Chủ trị trong các bệnh như mẩn ngứa, mụn nhọt, vẩy nến,...
2.2. Tác dụng của thổ phục linh theo y học hiện đại
Theo các tài liệu nghiên cứu khoa học đã chứng minh được tác dụng của cây thổ phục linh bao gồm:
Chống viêm và nâng cao hệ miễn dịch
Nghiên cứu được thực hiện trên mô hình phù bàn chân chuột cống trắng trong giai đoạn mạn và cấp tính. Tại các giai đoạn này, hoạt chất có trong cây có tác dụng kháng viêm rõ rệt, đồng thời tăng khả năng miễn dịch.
Một số nghiên cứu đã cho thấy tác dụng của hoạt chất astilbin đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn acid uric tích tụ và các tế bào xâm nhập vào dịch khớp dẫn đến tình trạng viêm trong bệnh gout.
Hỗ trợ điều trị dị ứng
Tác dụng của thổ phục linh trong điều trị dị ứng giúp giảm nhẹ cơn dị ứng, co giật, khó thở.
Hỗ trợ điều trị tiểu đường
Một vài nghiên cứu đã ghi nhận tác dụng hạ đường huyết của chuột trắng bằng cách tăng độ nhạy cảm của các thụ thể đối với insulin.
Hỗ trợ giảm đau nhức xương khớp và cơ
Một số nghiên cứu khi sử dụng dịch chiết thổ phục linh, ngưu tất, cà gai leo và hy thiêm trong điều trị thấp khớp cho thấy hiệu quả rất tốt. Ngoài ra, hỗn hợp này có tác dụng tốt đối với chứng đau nhức, mỏi cơ,...
2.3. Tác hại của cây thổ phục linh
Vị thuốc thổ phục linh được sử dụng từ 15 - 30 gam mỗi ngày nhưng khi sử dụng liều cao có thể gây kích thích dạ dày do chứa nhiều tanin. Bên cạnh đó, một số người bệnh có thể dị ứng với loại thảo dược này.
Do đó, khi xảy ra bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, người bệnh nên thông báo cho thầy thuốc để được điều trị kịp thời.
3. Cách sử dụng cây thổ phục linh
Cách sử dụng cây thổ phục linh chữa bệnh như sau:
3.1. Cây thổ phục linh chữa bệnh gout
Cây thổ phục linh chữa bệnh gout bằng cách giảm sưng viêm ở các khớp và đào thải acid uric ra bên ngoài cơ thể. Cách sử dụng như sau:
Bài thuốc 1
- Chuẩn bị: Thổ phục linh, cốt khí củ, tỳ giải, ngưu tất và hạt mã tiền với 4 bát nước.
- Thực hiện: Đun đến khi còn khoảng 1 bát nước thì tắt bếp. Sắc mỗi ngày một thang và chia 3 lần uống.
Bài thuốc 2
- Chuẩn bị: Thổ phục linh, kim tiền thảo, liễu thụ hoa, bồ công anh, sinh đại hoàng và tử hoa địa đinh, mỗi vị 30 gam cùng với 1 lít nước.
- Thực hiện: Đun các dược liệu trên trong 30 phút. Sau đó sử dụng nước sắc để rửa phần khớp đau.
Bài thuốc 3
- Chuẩn bị: Thổ phục linh, xích thược, mộc thông, quế chi, ý dĩ nhân, uy linh tiên, đương quy, ô đầu chế và tế tân.
- Thực hiện. Sắc trước tế tân và ô đầu chế đến khi sôi thì cho các dược liệu còn lại vào nấu cùng đến khi cạn còn khoảng 1 bát nước thì gạn uống. Sau đó thêm nước và tiến hàng như trên, lặp lại các bước 2 lần nữa.
3.2. Chữa viêm khớp dạng thấp
Chuẩn bị các dược liệu sau: 20 gam thổ phục linh, 20 gam ngạch mễ, 20 gam thạch cao, 16 gam kê huyết đằng, 16 gam tỳ giải, 12 gam ý dĩ, 12 gam tri mẫu, 12 gam liên kiều, 12 gam hoàng bá, 12 gam đan sâm, 12 gam phòng phong, 12 gam bạch thược, 8 gam xương truật và 6 gam cam thảo.
Người bệnh tiến hành sắc uống mỗi ngày để cải thiện tình trạng bệnh nhanh nhất.
3.3. Chữa phong thấp, giảm đau nhức xương khớp
Bài thuốc 1
- Chuẩn bị: 20 gam thổ phục linh, 12 gam ngải cứu, 12 gam thương nhĩ, 16 gam cỏ mực và 16 gam hy thiêm.
- Thực hiện: Sắc các dược liệu trên với nước và chia nước sắc thành 2 - 3 lần dùng trong ngày.
Bài thuốc 2
- Chuẩn bị: 20 gam thổ phục linh, 12 gam lá lốt, 12 gam ngưu tất, 12 gam hy thiêm.
- Thực hiện: Sắc các dược liệu trên với nước và sử dụng nước sắc mỗi ngày một thang.
3.4. Chữa tê thấp và đau nhức gân xương
Bài thuốc 1
- Chuẩn bị: 20 gam thổ phục linh, 10 gam ráng bay, 8 gam củ ráy rừng, 8 gam đương quy và 6 gam bạch chỉ.
- Thực hiện: Sắc các dược liệu trên với nước và sử dụng nước sắc trong ngày, chia 2 - 3 lần.
Bài thuốc 2
- Chuẩn bị: 50 gam thổ phục linh, 100 gam thịt lợn nạc.
- Thực hiện: Gọt vỏ thổ phục linh, thịt lợn băm nhỏ và nấu thành canh, hạn chế nêm gia vị. Tốt nhất nên sử dụng hai lần trong ngày.
3.5. Bài thuốc chữa bệnh khác
Bên cạnh các bài thuốc chữa bệnh xương khớp, vị thuốc này cũng được sử dụng trong một số bài thuốc sau:
- Chữa bệnh vảy nến: Sắc 40 gam thổ phục linh, 20 gam hà thủ ô, 20 gam đương quy, 16 gam khương hoạt, 16 gam ké đầu ngựa, 16 gam sinh địa, 12 gam uy linh tiên và 12 gam huyền sâm với nước vừa đủ đến khi cạn còn một nửa thì tắt bếp. Nên sử dụng nước sắc trong ngày.
- Kích thích tiểu tiện: Sử dụng 10 - 20 gam thổ phục linh khô sắc với nước và uống hàng ngày như trà.
- Hỗ trợ trị mụn nhọt: Dùng 15 gam thổ phục linh, 40 gam sài đất, 20 gam kim ngân, 20 gam sinh địa, 15 gam ké đầu ngựa và 15 gam cam thảo dây sắc với lượng nước vừa đủ đến khi cạn còn một nửa thì tắt bếp và chia 2 lần uống trong ngày.
- Chữa ho do viêm họng hoặc viêm amidan cấp: Sắc 12 gam thổ phục linh, 20 gam sài đất, 12 gam sinh địa, 12 gam cam thảo dây, 12 gam mạch môn và kim ngân hoa với nước và sử dụng nước sắc trong ngày.
4. Lưu ý khi sử dụng cây thổ phục linh chữa bệnh
Mặc dù, cây thổ phục linh an toàn với người bệnh nhưng khi sử dụng người bệnh cần lưu ý những điều dưới đây:
- Người can thận âm hư hoặc người mẫn cảm với các thành phần của cây thổ phục linh nên cân nhắc khi sử dụng.
- Phụ nữ có thai và cho con bú cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
- Người bệnh hen suyễn không nên sử dụng loại cây này với thuốc hen.
- Vì loại thảo dược này có tác dụng lợi tiểu mạnh, do đó không nên sử dụng với các loại thuốc điều trị khác.
- Không nên sử dụng thổ phục linh với nước trà bởi có thể dẫn đến rụng tóc.
- Thảo dược này có thể tương tác với một số loại thuốc tân dược như Digoxin và Lithium.
- Kiên trì sử dụng thuốc, nếu không có tác dụng khi đã dùng đủ liều, người bệnh nên ngừng sử dụng thuốc.
- Kết hợp việc sử dụng bài thuốc với chế độ ăn uống lành mạnh và tham gia các hoạt động thể dục phù hợp với tình trạng bệnh.
- Bổ sung các thực phẩm bảo vệ sức khỏe hỗ trợ điều trị bệnh gout.
Trên đây là những thông tin về cây thổ phục linh (cây khúc khắc) mà bạn có thể tham khảo. Hy vọng những thông tin này hữu ích đối với bạn đọc, đặc biệt người bệnh gout. Nếu bạn đang gặp tình trạng bệnh gout hoặc có thắc mắc liên quan đến bệnh gout, hãy liên hệ theo hotline dưới đây để được tư vấn.
Tin liên quan
Bạn biết không? Có rất nhiều dược liệu hay, được sử dụng để hỗ trợ chữa Bệnh Gout như: dây gắm, tía tô, lá vối, lá lốt,…
Trong đó, Dây gắm dùng để hỗ trợ chữa Bệnh Gout là nổi bật hơn cả vì đây là thảo dược truyền thống đã được sử dụng phổ biến trong nhiều năm qua. Ngoài ra, tác dụng của Dây gắm đã được chứng minh với nhiều đề tài nghiên cứu khoa học trong nước và quốc tế.
Hiện nay nhờ tiến bộ của công nghệ chiết xuất hiện đại, từ dược liệu dây gắm đã sản xuất thành công sản phẩm Cao gắm dạng viên, rất tiện lợi cho người sử dụng và giúp hỗ trợ cải thiện gout hiệu quả.
Công dụng:
- Hỗ trợ bổ can thận.
- Hỗ trợ tăng cường chuyển hoá, đào thải axit uric trong máu.
- Hỗ trợ giảm các triệu chứng sưng, đau xương khớp do gout.
Đối tượng sử dụng:
- Người bị gout, viêm khớp
- Người axit uric máu tăng cao
Số ĐKSP: 9666/2019/ĐKSP
Giấy phép quảng cáo Số: 2001/2020/XNQC-ATTP
* Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.
Đừng để Gout luôn là nỗi bất an của bạn, hãy NHẤC MÁY lên hoặc ĐẶT HÀNG ngay để được Chuyên gia tư vấn kỹ hơn nhé!
